"En kötü düşmanınız size kendi korumasız düşünceleriniz kadar zarar veremez."
- Buda
Tanıdığınız birinin bir davranışı karşısında hissettiğiniz kızgınlık, öfke gibi olumsuz duyguların etkisinden kurtulamıyor, kafanızda dönüp duran düşünceler neticesinde modunuz düşüyor ve hatta uykularınız kaçıyor mu? Yapılan davranışı kafanızda sürekli tekrarlayıp, sanki hissettiklerinizde ne kadar haklı olduğunuza dair kendinizi ikna etmeye mi çalışıyorsunuz ( e.g. “Bu davranışı kabul edilemez”, “Saygısız, kaba ve düşüncesizce bir davranış”)? Diğer yandan iç kritiğiniz de devreye girip, bu size karşı yapıldığını düşündüğünüz davranışı hak edecek ne yaptığınızı mı sorgulatıyor?
Yalnız değilsiniz. Zihninizde takılı kalan, negatif düşünceler, olumsuz duyguları yaşama sürecini uzatır ve sizi bu duygulara tutsak eder ve hatta bu duyguların şiddetinin de artmasına yol açar. Ayrıca, yaşadığımız duygudan sorumlu tuttuğumuz kişinin bundan sonraki davranışlarını yorumlamamıza temel olacak yargı örgülerini oluşturur. Bir süre sonra, o kişiyle olan ilişkiniz daha çok gerilebilir ve belki de tatsız bir tartışma ile sona erebilir. Bu kişi, iş arkadaşınızsa eğer ilişkiyi isteseniz de sona erdiremediğinizden, işte huzurunuz da kalmayabilir.
Bu olumsuz düşüncelerin işkencesinden kurtulmak için çeşitli yöntemler denemiş olabilirsiniz. Denediğiniz bir yöntem, sizi rahatsız eden olay üzerinde düşünmeye başladığınızı fark ettiğiniz anda, yaptığınız iş neyse ona tekrar konsantre olmaya kendinizi zorlamak veya başka konulara/aktivitelere dikkatinizi vermeye çalışarak, kızgınlığınızın geçmesini zamana bırakmak olabilir. Bunu yapmakta sıkıntı yaşıyorsanız, Loch Kelly’nin rehberli meditasyonunda öğrendiğim yöntemi önerebilirim. Yöntemi burada anlatmak için olumsuz duyguya örnek olarak öfkeyi kullandım ancak bu yöntemi üzüntü, korku ve endişe gibi diğer olumsuz duygular için de uygulayabilirsiniz. Yöntemi uygulamak için rahat bir pozisyon alın ve bir kaç defa derin nefes aldıktan sonra;
1- Vücudunuzda, o olumsuz duyguyu nerede hissettiğinizi fark edin ve söyleyin “Öfkeliyim.”
2- Şimdi şunu deyin: “Öfke hissediyorum” (burada olumsuz duygu ile kendi aranıza mesafe koyuyorsunuz).
3- Şimdi “Öfke hissettiğimin farkındayım” deyin.
4- Son olarak şöyle deyin: “Öfkeye açığım” (Duyguya direnmek ya da bu duyguyu hissettiğiniz için kendinizi suçlamak yerine duyguyu kabul etmek, diğer anlamda bu duyguyu hissetmenizin doğal olduğunu kabul etmek sizi bu olumsuz duyguyu bırakmaya hazırlar).
Duygu durumunuz nötr duruma geldikten sonra, yaşadığınız olayı analiz edip, kendiniz için öğrenme sürecini başlatabilirsiniz. Bu aşamada, odağınızı kendinizden (“bana bunu nasıl yapar”) alıp, diğer kişiye çevirin. Kendinizi diğer kişinin yerine koyarak, mümkün olduğunca yargısız olmaya çalışarak, diğer kişinin ne hissettiğini ve ne düşündüğünü merak etmeye başlayın. Bu aşamada, davranışından rahatsız olduğunuz bu kişiye geri bildirim vermeye hazır olup, olmadığınıza bakın. Hazır olduğunuzu düşünüyorsanız, o kişiyle temas kurup “ben” dilini kullanarak nasıl hissettiğinizi söyleyin (örn; “bu şekilde davrandığında, bana saygı duymadığını düşünüyorum ve inciniyorum”) ve onu davranışının arkasındaki niyetini anlamak için içtenlikle dinleyin. Bu şekilde geri bildirim verdiğinizde, kendinizi ifade ederek rahatlamanızı sağlamanın yanı sıra diğer kişinin hatasını fark ederek, öğrenmesine de destek olmuş olursunuz.